Wol verven

[:nl]

60ed70bea0f6ff5ec70a0bc1f52ac09aEr zijn vele verschillende manieren om wol te verven met plantaardige materialen zoals je ze in de natuur vindt..Tijdens Vikingshows verven we vaak wol op middeleeuwse wijze al doen we dit ook regelmatig in onze eigen niet-middeleeuwse keuken. Op dit moment hebben we alleen een ijzeren ketel en als ik in mijn eigen keuken werk gebruik ik roestvrijstalen pannen. Ik ben nog steeds op zoek naar een koperen ketel omdat je daar net andere kleurtinten in maakt. Het ijzer of het koper van de ketel beïnvloed namelijk het verfbad. We gebruiken inheemse planten die niet beschermd zijn en veelvuldig voorkomen in Noord-Europa. Er zijn verschillende goede boeken te krijgen over dit onderwerp al combineren de meeste boeken oude met moderne ingrediënten en recepten.

dying_wool_01Ketel vullen

Vul je ketel met ruim water en breng dit aan de kook boven een stevig houtvuurtje. Als het water kookt, kun je de in stukken gehakte plantdelen toevoegen. Hier verven we met fluitenkruid.dat een zacht gele tint geeft aan de wol. Afhankelijk van het exacte recept laten we het geheel meestal een uur doorkoken voordat we de strengen wol of de te verven kledingstukken toevoegen.


266px-AlumAluin

Samen met de wol wordt er ook aluin toegevoegd. Aluin zorgt ervoor dat de vezels van de wol goed open gaan staan en de verf dus dieper in de vezels kan doordringen. Aluinkristallen kan je gewoon krijgen bij de meeste apotheken. Nadat de wol en aluin zijn toegevoegd mag de wol niet meer koken. (het liefst max. 90 graden) Op een open houtvuur is het moeilijk om de hitte van het vuur te controleren dus het is belangrijk om goed op je vuur te letten.

dying_wool_03Pruttelen

Opnieuw afhankelijk van het exacte recept laat je het geheel zo’n 1 a 2 uur staan terwijl je regelmatig de boel goed roert. (max. 90 graden) voordat je de ketel van het vuur afhalen. Nadat het geheel is afgekoeld en je de wol hebt schoongespoeld en gedroogd, kun je het eindresultaat bekijken. Houd wel rekening met het feit dat sommige planten een kleur geven die onder invloed van zonlicht kan vervagen.

dying_wool_04Verfbad

Vaak kun je een verfbad meerdere keren gebruiken. Elke keer dat je het verfbad gebruikt, zal de kleur lichter worden. Hier zie je twee verschillende tinten wol. Beide strengen komen uit hetzelfde verfbad en dezelfde ketel maar de rechter streng is er eerder uitgehaald. De linker streng die langer in de ketel heeft gezeten, is groener geworden. Experimenteren met recepten is een groot deel van de lol van zelf wol verven, dus wees niet bang en probeer verschillende variaties van een recept…

dying_wool_05Meekrap

In middeleeuws Europa was een van de meest gewaardeerde verfplanten de Meekrap. De vermalen wortel van deze plant geeft een verfstof waarmee je prachtige warme rode en oranje tinten kunt verven. Eeuwen lang werd deze verfplant gebruikt en ook in Nederland verbouwd. In de 17e en 18e eeuw waren grote delen van de provincie Zeeland bedekt met meekrap velden voor de textielindustrie.
Voor meer informatie over de meekrap kun je hier doorklikken naar de meekrap pagina

dying_wool_06Uienschillen

Het is tegenwoordig niet altijd even makkelijk om aan meekrap te komen maar gelukkig zijn er genoeg andere materialen te vinden die goedkoper en makkelijker te vinden zijn. Zoals uienschillen! Je kunt je eigen uienschillen opsparen, maar als je niet zo vaak uien eet, kun je op de markt of bij de groentenboer onder in het krat met uien genoeg schillen vinden. Als je het lief vraagt, mag je eigenlijk altijd wel uienschillen meenemen want voor hun is het afval.

dying_wool_07Eindproduct

En hier het eindprodukt. Al geven uienschillen een mooie donkere geel, deze tint is iets donkerder dan normaal. Er is namelijk eikenschors toegevoegd aan het verfbad. In eikenschors zit een stof die tanine word genoemd die van zich zelf een rode/ bruine kleur geeft en in combinatie met andere ingredienten het verfbad wat donkerder maakt..

Verfplanten

Boerenwormkruid, stinkende gouwe, fluitenkruid, vuilboom, wede (beschermd), wouw (beschermd) ossetong, rottend hout van een eikenboom, berk of spar, walnootdoppen, elzenproppen en vele andere planten kunnen worden gebruikt om wol te verven en sommige groeien gewoon in je directe omgeving. Gedroogde planten geven een sterkere kleur dan verse planten.
Voor meer planten waarmee je kunt verven kun je ook verder kijken op de verfplantenpagina

Over het verzamelen van materialen:

Als je planten gaat plukken moet je altijd controleren of ze niet beschermd zijn en of de plant niet giftig is. Mocht dit wel zo zijn heb ik in maar een advies: laten staan!. Bloemen moeten in bloei zijn en bessen en noten rijp als je ze plukt. Pluk nooit meer dan 1/3 van het geheel om er zeker van te zijn dat de plant niet te veel verzwakt en ook volgende jaar zal bloeien..

Over het verven:

hak of snijd het plantaardig materiaal in stukjes voor dat je het gebruikt. Gebruik 2x zoveel water als plantmateriaal. Voor een sterkere kleur kun je het materiaal een etmaal laten trekken in het verfbad..Ook kun je een fixeer gebruiken al doe ik dat zelf niet. Dit zorgt ervoor dat de kleur langer houdt. Maak de wol of linnen eerst nat voor je het toevoegd aan het verfbad. Niet schrikken als het linnen veel lichter bleekt te zijn dan de wol, linnen absorbeert nu eenmaal minder verf. De kleur is meestal iets lichter als de wol is opgedroogd.. Geverfde stoffen en wol kunnen het beste apart gewassen worden in koud water. Draag rubberen handschoenen als je de wol in handen neemt want sommige vlekken krijg je dagen lang niet van je handen af.

Volg het bord Dying wool van DenBlauwen op Pinterest.

[:en]

60ed70bea0f6ff5ec70a0bc1f52ac09aThere are many ways to dye wool using materials given to us by mother nature. During shows we often dye wool as it was done during mediaeval days. Although we often do this in our very modern kitchen as well. At the moment I only have an iron cauldron but when working in my own kitchen, I use stainless steel pans. I’m still looking for a copper cauldron fit for dying wool, for this gives a different hue then the same bath in a iron cauldron.
We use plants that are indigenous to Northern Europe. There are many different books available on the subject of dying wool but most combine old and more modern ingredients.
dying_wool_01

Fill the cauldron

Fill your cauldron with plenty of water and place it over a strong fire. When the water is boiling, you add the plant material needed for your recipe. Here cow parsley (fluitenkruid, nl) is used to give the wool a soft yellow colour.
Depending on the recipe we usually let the mixture boil for about an hour before we add the wool.


266px-AlumAlum

Along with the wool we add some alum (aluin, nl). This makes the fibres of the wool more open, so the dye can really penetrate the wool fibres. Alum crystals can commonly be bought at your local pharmacy. After the wool has been added, you don’t want the mixture to continue boiling. On an open fire it is hard to controle the heat so keep an eye on the fire at this point.

dying_wool_03

Simmer

Again depending on the recipe we leave it to simmer (not boil) for 1 or 2 ours before we take the cauldron of the fire and let the wool cool down. After rinsing and drying the wool you can see the end result.
Note though that some materials give colours that can fade as time goes by and the wool is exposed to sunlight.

dying_wool_04

Dye baths

You can often use the same dye more then once. The second and third time you use the dye, the colour given will be less and less bright. Here you see two different hues. They come from the same dye and from the same cauldron, but the one on the right was taken out first. Experimenting with recipes is a big part of the fun of dying your own wool, so don’t be scared and try different variations on your recipe…

dying_wool_05

Madder

In mediaeval Europe one of the favourite plants was madder (meekrap, nl). The crushed root of the plant is used to make a dye that produces beautiful and bright red and orange hues. It was used for centuries in most of Europe. In the 17th and 18th century large parts of the Dutch province of Zeeland were covered with madderfields to supply the textile industry.
For more information on the plant you can click here for the next page

dying_wool_06

Onionskins

Since it isn’t always easy to find madderroot, there are other materials that are cheap and very common. Like onionskins! You can save up your own onionskins but when you’re at the market at the vegetable-stand, ask if you can have some of the onionskins on the bottom of the crate, there is usually plenty there. If you ask nicely they usually don’t mind.

dying_wool_07

End product

And here the end product. Although onionskins will give your wool a nice dark yellow colour, this hue is a little darker then normally. It had been darkened by adding crushed oakbark. Oakbark has a substance called tanine (atleast it is in Dutch) which gives a reddish colour and darkens the dye.


Verfplanten

Feverfew, tansy (boerenwormkruid), greater celandine (stinkende gouwe), v (fluitenkruid), buckthorn berries, (vuilboom) woad (wede), Alkanet (ossetong), rotting wood from an oaktree, walnutshells and many other plants can be used to dye wool and can often be found near your own home.
For more plants that can be used to dye wool can be found on the recipypage


About gathering the plants:

always check if it’s not a protected plant in your area and wether a plant is toxic. Blossoms should be in full bloom, berries ripe and nuts mature. Remember, never gather more than 1/3 of a stand of anything in the wild to make sure the plant will survive to bloom again next year.

About the dying:

chop plantmaterial into small pieces.Double the amount of water to plant material. For a stronger shade, allow material to soak in the dye overnight. You can soak the fabric in a color fixative before the dye process. This will make the color set in the fabric. Place wet fabric in dye bath. The color of the fabric will be lighter when its dry. Ddyed fabric should be laundered in cold water and separately. Wear rubber gloves to handle the fabric that has been dyed, the dye can stain your hands.

Volg het bord Dying wool van DenBlauwen op Pinterest.

[:]

3 reacties


  1. Wat een fijn artikel. Ik vroeg me nog af of die eikenschors vers moet zijn en hoeveel je dan nodig hebt? Ik probeer op een inheems ijzertijdse manier okergeel te maken (dus zonder ui) maar tot nu toe nog niet zo’n mooie kleur kunnen maken. Ik wil het nu met fluitenkruid + eikenschorn en berkenblad + eikenschors proberen.
    Alvast bedankt!

    Beantwoorden

    1. Voor je bomen gaat villen, kijk wel even of de boom het overleeft. Ben er niet voor, ze hebben al zo veel te lijden van de mens.

      Beantwoorden

  2. Ik heb prachtig okergeel gekregen van dahlia’s (rode). In het boekje
    A dyer’s garden van Rita Buchanan staan goeie recepten.

    Beantwoorden

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *