Meekrap

Tot de komst van chemische verfstoffen was meekrap de meest gebruikte grondstof voor de kleur rood. Men oogstte de plant na drie jaar om de wortel vervolgens te drogen en te vermalen tot poeder. Met dit poeder werd vervolgens textiel en leer geverfd.
De meekrap is familie van kleefkruid waarvan de wortels gebruikt kunnen worden om een oranje tint te verven. Net als kleefkruid heeft de onderkant van het blad een ‘kleverig’ gevoel dat iedereen die wel eens kleefkruid in de handen heeft gehad wel herkent.

Tijdens het pinksterweekeind was er in het historisch openlucht museum Eindhoven zoals elk jaar een groot vikingevenement. Hier was een erg aardige meneer (wiens naam ik nu even niet weet maar zeker ga achterhalen) wol aan het verven met meekrap. Wij mochten zelfs onze wol in zijn verfbad gooien en hebben zo prachtige donker oranje wol verkregen, waar voor nogmaals dank!.
Hieronder zie je de kleine stukjes wortel, links nieuw en recht na het verven.

Geschiedenis

Meekrap (Rubia tinctorum) is een oud gewas dat oorspronkelijk uit Klein-Azië en het Middellandse Zeegebied voorkomt. Het is een landbouwgewas dat geteeld wordt voor de wortels die een rode kleurstof bevatten die zeer geschikt is om leer en textiel te verven. Al in de derde eeuw na Christus wordt in Egypte en Griekenland meekrap gebruik en er is een stuk katoen teruggevonden in India dat ongeveer 3700 jaar oud moet zijn. Deze was ook gekleurd met meekrap.
In middeleeuws Europa stond in vele tuinen de Meekrap te groeien.
Karel de Grote gaf in zijn “Capitulare de Villis” opdracht meekrap aan te planten op al zijn landgoederen. In de vijftiende eeuw was Nederland de belangrijkste producent van de meekrap, vooral Zeeland en dan met name Schouwen-Duiveland stond tot eind negentiende eeuw vol met meekrapvelden. Nu komt meekrap vooral uit b.v. India, Turkije en Afganistan al wordt er in Nederland nog steeds op kleine schaal meekrap gekweekt in de o.a. de Betuwe.
Voor de produktie van de rode kleurstof wordt de wortelstok gebruikt. Deze wordt na drie jaar gewonnen en een jaar gedroogd, voordat hij vermalen wordt. Om wol te verven is 25-50 gram wortelpoeder nodig per 100 gram.
Voor meer planten waarmee je kunt verven kun je ook verder kijken op de verfplantenpagina

wol De wol

Wij hadden tijden de grote viking show in H.O.M.E. 2008 een aantal strengen wol gekocht. Vlakbij ons kamp werd een meekrap verfbad opgezet. Hier mochten wij wel een paar strengen wol in meeverven. Het ging hier om het tweede verfbad. Voordat de wol het verfbad in kon, moest de wol eerst worden gebeitst.

Beitsen

Beitsen is het klaarmaken van de wol voor het verven. Een beitsproduct zorgt ervoor dat de verf goed diep in de wolvezel kan doordringen en echt hecht. Hiervoor zijn water, beweging (roeren dus), beitsmiddel, planten en natuurlijk vuur nodig. Dit zijn de belangrijkste voorwaarden om kleur aan een vezel te laten hechten. De kleur wordt dan kleurvast.

Beitsmiddelen

Er zijn meerdere beitsmiddelen die je kunt gebruiken zoals kaliumbichromaat (oranje poeder dat een gelig effect geeft. Wijnsteen (fijn wit poeder) geeft lichte tinten. IJzersulfaat en kopersulfaat worden zeer geschikt geacht voor het nabeitsen. Ook maken ze de kleur wat donkerder. Ik gebruik het liefst aluin (wit poeder) en geeft heldere tinten.

Verfbad

Na het beitsen wordt de wol in het verfbad gedaan. In het begin lijkt er weinig te gebeuren, maar dit is een kwestie van geduld.

wol_met_meekrap1 Roeren

Na een uur op constante temperatuur van 90° krijg je die typische meekrap rode kleur. Het is hier wel van belang dat je regelmatig het geheel omroert.

Kleur

Als de temperatuur in de ketel boven de 70 ° komt, kan de kleur een bruinere tint krijgen.

Eerste verfbad

Het verfbad was de dag ervoor al gebruikt. Wij hadden dus het tweede verfbad. De wol op deze foto kwam uit het eerste verfbad.

doeken De doeken

Ook deze doeken zijn geverfd in het eerste verfbad. Ondanks het feit dat ze samen in de ketel hebben gezeten, zijn ze niet gelijk van kleur. Verschillende soorten wol kunnen op verschillende manieren de verfstof absorberen. Ook neemt wol beter de verfstoffen op dan b.v. linnen.

Eindresultaat

En zo is onze wol uiteindelijk uit de ketel gekomen. Omdat de wol niet echt wit was, eerder licht bruin, is de kleur een diepe oranje tint geworden. Wij zijn er erg blij mee!

Tinten