Sprang

[:nl]


ydegirlWaarom sprang?

“Door mijn werk in het Drents Museum in Assen leerde ik voor het eerst de techniek sprang kennen. Het museum heeft een aantal veenlijken in de collectie waaronder het meisje van Yde. Zij was pas 16 jaar toen zij met een band gemaakt in de sprangtechniek werd gewurgd. Haar lichaam werd in het veen achtergelaten, waarschijnlijk als offergave aan de goden. Toen haar lichaam in 1896 werd gevonden had ze de sprangband nog steeds om haar nek. Omdat het meisje van Yde onderdeel is van de collectie van het museum werd in de toenmalige Ontdekkingskamer voor kinderen de sprang techniek aangeboden aan de oudere kinderen. Daar heb ik deze techniek dan ook geleerd (met speciale dank aan mevr. Bos) maar als lid van de levende geschiedenis groep Byfrost heb ik me verder verdiept in deze oude vlechttechniek en sindsdien ben ik een beetje verslaafd aan sprangen…”

(Blue van der Zwan)

Een link naar de uitleg van de techniek vind je hier


bogbodycapHistory

Sprang is een hele oude techniek. Het ontstaan van de techniek is ouder dan de eerste weefsels. Het is een logische gedachte (al is het bijna niet te bewijzen) dat weven waarschijnlijk is ontstaan vanuit de techniek sprang. Sommige mensen noemen sprang daarom ook wel de moeder van alle textiele werkvormen. De oudste archeologische vondsten zijn gedateerd 1400 jaar voor Chr. (de bronstijd). Dit zijn haarnetjes en vrouwenmutsen maar uit latere perioden kennen we ook riemen, banden, tassen, kousen, tabaksbuidels en andere artikelen. Zoals wel meer technieken is het sprang uitgevonden, gebruikt, vergeten en herontdekt op verschillende plaatsen op de wereld. In verschillende gebieden zoals Scandinavië, Peru en Moldavië is de techniek nooit helemaal uitgestorven en heeft het tot de dag van vandaag overleeft. Het heeft nog steeds een plek in de folklore van deze gebieden. Wat we nu weten over deze techniek is gebaseerd op de kennis over deze techniek uit deze voorgenoemde gebieden en op de weinige archeologische vondsten. Vroege vondsten uit de brons-, ijzer- of de Romeinse tijd maar ook uit de middeleeuwse perioden zijn zeldzaam. De gebruikte materialen blijven zelden bewaard. Dit betekend dat we maar een gefragmenteerd beeld hebben van het aantal voorwerpen dat in vroegere tijden werden gemaakt in deze techniek of welke patronen de mensen gebruikten.


greecevaseEgyptisch vlechten

Een paar vondsten in Egypte waren aan het einde van de 19e eeuw de reden dat de techniek in Nederland opnieuw werd geïntroduceerd. Het is ook de reden waarom de techniek in eerste instantie bekend stond als Egyptisch vlechtwerk. Later realiseerden archeologen zich dat dezelfde techniek nog steeds bestond in o.a. Zweden en dat de daar gebruikte term sprang correcter bleek te zijn. Deze naam wordt gebruikt in Duitsland, Denemarken, Zweden en Engeland. In Nederland schreef mevr. E Siewertsz van Reezema een serie artikelen over de techniek en zij was dan ook grotendeels verantwoordelijk voor het verspreiden van de kennis over deze eeuwenoude techniek. De sprangtechniek is zelfs langere tijd opgenomen geweest in het curriculum van verschillende HBO opleidingen op het gebied van textiele werkvormen.


tabaksbuidelModern sprang

Vandaag de dag is er slechts een klein groepje mensen die de techniek beheerst. Een deel hiervan heeft in de jaren 50 tot 70 de techniek geleerd op een van voorgenoemde opleidingen of zijn net als Blue geïnteresseerd experimentele archeologie en levende geschiedenis. En toch moet de techniek sprang niet zo heel lang voor de herontdekking zijn uitgestorven. In de 18 en 19e eeuw werden bijvoorbeeld de officierssjerpen voor de hogere militaire gemaakt in de sprang techniek. Dichter bij (mijn) huis is Groningen. In deze provincie was het tot in de 19e eeuw gebruikelijk dat de mannen hun pruimtabak bij zich droegen in speciaal hiervoor gemaakt tabaksbuidels. Het gat in de buidel waardoor de tabak eruit kon worden genomen, werd afgesloten door een metalen ring. Deze buidels werden bijna altijd in de sprangtechniek gemaakt omdat de rekbaarheid van sprang hier erg geschikt voor was. Op de foto hierboven zie je een moderne replica van zo’n tabaksbuidel. Deze replica is gemaakt door mevrouw Bos. Een aantal van haar werkstukken heb ik ook op de site gezet.

The needlebinding technique

Volg het bord Textile~Sprang van DenBlauwen op Pinterest.

“Sprang, egyptisch vlechten” ~ Fenny Nijman

“Sprang, een oude vlechttechniek” ~ Tine Abrahamsson

“Egyptisch vlechtwerk” ~ E. Siewertsz van Reezema

“The techniques of sprang” ~ Peter Collingwood
Sommige van deze titels zoals Fenny Nijman’s zijn niet erg moeilijk te vinden, anderen zijn zeldzamer. Als je een bepaalde titel zoekt maar niet kan vinden, stuur dan even een e-mail, misschien kunnen we je helpen…

[:en]


ydegirl
Why sprang?

Through my work as a museumteacher at the Drents Museum in Assen. I learned about the technique sprang. The museum has several Bog bodies in it’s collection including ’the Yde girl’. She was only 16 years old when she was strangled with a sprangband and her body placed in the bog probably as a sacrafice. When she was found she still had the sprangband fixed around her throat. That is why I first learned the technique (special thanks to ms. Bos.) but as a member of the living history group Byfrost I learned more and more about sprang and have been hooked ever since. A link at the bottom of this page will lead you to an explanation of how the technique sprang works.


bogbodycap
History

Sprang is a very old technique. The origin of sprang out dates the weaving technique.It is a logical though unproven theory that weaving was developed from sprang. Some people call sprang the mother of all textile techniques. The oldest archaeology finds are dated about 1400 years B.C. (brons-age). These are mostly hairnets and caps, but from later periods we also know belts, bags, stocking, tobacco pouches and many other articles. Like many technique’s it has been invented, used, forgotten and re-invented on many different places in the world. In different regions of the world, like parts of Scandinavia and countries like Peru and Moldavia the technique was never lost. It still had a place in the folklore of these regions. What we know about the technique today is partly based on the knowledge found in these countries. The other part is archaeology. Finds from the brons- and iron age or roman and mediaeval periods are rare. The materials used are rarely preserved. This means we only have a fragmented picture of what of articles the people of these early times made with this technique and which paters they used.


greecevase
Egyptian Braiding

Some finds from Egypt made in the late 19th century were the reason the technique was rediscovered in the Netherlands. It is also why in the Netherlands the technique was first known as Egyptian Braiding. Later when archaeologists realised the this was the same technique as still used in Sweden they found that the name sprang was much more accurate. The name sprang is used in German, Danish and English. In the Netherlands mevr. E Siewertsz van Reezema, who wrote a book on the subject of sprang (Title: Egyptisch vlechtwerk) was largely responsible for spreading the knowledge about this old braiding technique. It was even taught on several schools for textile art. During the 70’s the technique was removed from the curriculum. Today there is only a small group of people who know the technique. Most of these people learned it during there education in textile art or are (like me) interested in experimental archaeology.


tabaksbuidelModern sprang

Even so, the technique sprang has died out not to long ago before the rediscovery. In the 18th and 19th century the officers sashes for the higher military were made in the sprang technique. Closer to (my) house in Groningen. Until the 19th century it was custom in this province  that the men kept their chewing tobacco in specially made tobacco pouches. The hole in the pouch through witch the Tobacco could be taken out was closed with a metal ring. These pouches were Always made in the sprangtechnique, because sprang could easily be stretched. On the photo you see a modern replica made by ms. Bos. Some of her sprangpieces I have put on the site.

Volg het bord Textile~Sprang van DenBlauwen op Pinterest.

“Sprang, egyptisch vlechten” ~ Fenny Nijman

“Sprang, een oude vlechttechniek” ~ Tine Abrahamsson

“Egyptisch vlechtwerk” ~ E. Siewertsz van Reezema

“The techniques of sprang” ~ Peter Collingwood
Some of these titels like Fenny Nijman’s are not difficult to find, others are more rare. When you are looking for a specific titel, but can’t find it, please send an email, maybe we can help…

[:]

1 Comment


  1. Goedemiddag,
    Voor een van mijn clienten ben ik op zoek naar een goede bestemming voor haar vlechtewetken en boeken over sprangen, egyptisch vlechten. Ze gaat verhuizen en heeft geen plek meer voor haar verzameling zelfgemaakt stukken en enkele stukken die ze heeft gekocht (o.a. een officierssjerp). Ze bewaart alles in een stuk of 10 grote zuurvrije dozen.
    Kunt u ons verder helpen?
    Met riendelijke groet,
    Liesbeth Hörmann

    Reply

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *