Bogbodies in europe

[:nl]

Rond het begin van onze jaartelling waren grote delen van Noordwest Europa met veen bedekt. Het veen is een soort moerasachtig gebied. Het bestaat uit niet helemaal verteerde plantenresten en heeft een conserverende werking. Organisch materiaal wordt in het veen geconserveerd door o.a. het zeer lage zuurstofgehalte en de zeer hoge zuurgraad in het veenwater. Het veenmos speelt ook een erg belangrijke rol.


09_flowers2
Veenmos

Veenmos heeft een antiseptische werking, waardoor het de groei van bacteriën voor een deel tegenhoud maar niet helemaal. De stof die verantwoordelijk lijkt voor de conserverende werking van veenmos heet sphagnan. Deze stof zorgt ervoor dat de veenlijken wel gelooid lijken en hun specifieke bruine kleur krijgen. Ook de rode kleur van het haar die alle veenlijken gemeen hebben, komt door het verblijf in het veen. Veel enzymen kunnen een super sterke binding aangaan met het sphagnan en houden dan op om als enzymen te werken.


huldreveenkleding
Bewaard

Hierdoor wordt de afbraak van organisch materiaal in venen tegengehouden. Niet volledig natuurlijk, er is wel degelijk verval van de veenlijken, alleen gaat het heel erg langzaam. Meestal worden alleen de botten en huid bewaard, maar soms ook de weke delen zoals organen en haren. Deze veenlijken worden voornamelijk gevonden in het zogeheten hoogveen. Veenlijken waarvan alleen de skeletten zijn bewaard komen vooral uit het laagveen. Ook wordt er in het hoogveen meer textiel bewaard dan in laagveen.


peat
Turfwinning

De ooit uitgestrekte veengebieden in noordwest Europa zijn bijna helemaal afgegraven vanwege turfwinning. Hierdoor er slechts nog speldenprikjes veengebied overgebleven. Tijdens het turfgraven kwamen veenarbeiders soms overblijfselen tegen uit een ver verleden, zoals sieraden en aardewerken soms zelfs textiel. Ook zijn er in het veen complete van boomstammen gemaakte wegen gevonden, evenals een houten tempeltje, karkassen van dieren en voedsel zoals brood en gedroogd fruit.


eerste-foto
Veenlijken

De beroemdste veenvondsten zijn de veenlijken.
Veel van de honderden veenlijken die zijn gevonden, zijn na hun ontdekking herbegraven, meestal op het plaatselijke kerkhof. Ook werden ze soms als afval weggegooid of juist tot een kostbaar medicijn vermalen (Mummica). Er zijn dus veel meer veenlijken geweest dan nu nog bekend. Van sommige resten nog foto’s, van anderen hebben we slechts een kleine vermelding in een artikel in een oude krant. Niet alle veenlijken komen uit dezelfde periode. Sommige komen uit de bronstijd, anderen uit de Ijzer/Romeinse tijd, maar er zijn ook middeleeuwse veenlijken bekend. De meeste veenlijken komen toch wel uit uit de periode 500 voor, tot 500 na Christus.


230px-Tacitus01
Tacitus

Vroeger dacht men dat het om mensen ging die in het moeras waren verdwaald. Ook werd er gesuggereerd dat het ging om misdadigers die zijn veroordeeld. Hier wordt vaak verwezen naar de geschriften van de Romeinse geschiedschrijver Tacitus. Tacitus schreef in zijn Germania over de gewoonte bij de Germanen om voorwerpen zoals bijvoorbeeld wapens te offeren in het water. Deze zijn ook veel teruggevonden. Maar ook beschrijft Tacitus hoe terechtgestelde mensen soms werden verdronken! Tegenwoordig neemt men aan dat veel van de gevonden veenlijken zijn geofferd. De aanwijzingen hiervoor zijn bijvoorbeeld de gewelddadige dood die veel veenlijken zijn gestorven en de manier waarop ze in het moeras zijn begraven. Hun keel was soms doorgesneden of ze zijn opgehangen. Een aantal veenlijken is met stokken in het veen vastgezet. Opvallend veel hadden een soort lichamelijke afwijking en bij meerderen was vlak voor hun dood de helft van hun schedel geschoren… De exacte betekenis hiervan is niet bekend.


nieuw-weerdingen_darmen
Respect

In het veen van Denemarken, Duitsland, Ierland, Groot-Brittannië en Nederland zijn meer dan 2000 lichamen gevonden. Deze doden zijn vaak duizenden jaren oud en bieden ons de kans meer te leren over het dagelijks leven van de mensen in deze tijd. De kleinste details, zoals kleding of zelfs voedselresten in de maag zijn vaak nog herkenbaar.
Maar hoeveel we ook kunnen leren van de lichamen over een tijdsperiode in onze geschiedenis waar we zo weinig van weten, we mogen niet uit het oog verliezen dat we hier te maken hebben met de overblijfselen van echte mensen zoals jij en ik. Deze moeten natuurlijk met respect behandeld worden.

Wij hopen dan ook dat niemand aanstoot neemt aan de volgende opsomming van Europese veenlijken. De verschillende veenlijken zijn ingedeeld op verschillende pagina al naar gelang hun vindplaats (land).

Chronologische lijst bekende veenlijken

In deze lijst staan alleen de veenlijken waarvan een datering bekend is. Deze datering is uiteraard per benadering. Voor een completere lijst verwijs ik graag door naar het boek “Vereeuwigd in het veen” van Wijnand van der Sanden

Deze lijst is ongetwijfeld nog niet compleet en kan nog verder worden aangevuld. Mis je een veenlijk? Geef het vooral door!

Volg het bord Bog bodies van DenBlauwen op Pinterest.

Bronnen voor deze pagina en andere pagina’s op deze site over veenlijken:

Mummies uit het veen, ijzertijdmensen tweeduizend jaar bewaard.  Glob.P.  ISBN: 9789060102091

Mens en moeras: veenlijken in Nederland van de bronstijd tot en met de Romeinse tijd, in Archeologische monografieën van het Drents Museum, Wijnand van der Sanden. Uitg. Drents Museum, Assen, 1990 ISBN 90-70884-31-3 

Het meisje van Yde, Wijnand van der Sanden. ibidem, 1994, ISBN 90-70884-61-5

Vereeuwigd in het veen – De verhalen van de Noordwest-Europese veenlijken. Wijnand van der Sanden.  ISBN 9789067074056

‘Bogs, bones and bodies: the deposition of human remains in northern European mires (9000 BC–AD 1900)’, Cambridge University Press (2023)

[:en]

During the iron age, large parts of North-West Europe were covered in peat moors . The peat or bog was a swamp like terrain. It consists mostly of partly digested plant remains and is a strong preservative. Organic material is preserved in the bog because of the very low oxygen level and high acidity of the bog water. Sphagnum/peat-moss also play an important part.


09_flowers2
Peat moss

Peat-moss is antiseptic wherefore it stops the growth of bacteria for the larger part, yet not completely. The substance in the peat-moss that is responsible for the preservation is named sphagnan. It makes the bog bodies look like they were tanned and gives them the characteristic brown colour. The red haircolour that all bog bodies share, is also do to the time they spend in the bog. Many enzymes bind with this sphagnan and stop working as enzymes.


huldreveenkleding
Saved

This stops the decay of organic material in the bog. It does not do so completely but the decay is slowed down to a very slow pace indeed. Usually only the bones and the skin are preserved but on some instances soft tissue like organs or hair were preserved as well ans in some cases textiles.


peat
Peat digging

These vast peat moors are almost completely gone because of peat digging in the past, only small patches remain. The men working as peat diggers sometimes found remains from a distant past like jewellery, pottery and textiles. Also remains of roads made of wooden planks, a wooden temple, bodies of animals and food like bread and fruits were found.


eerste-foto
Bog bodies

But the most famous finds from the bog are the human bodies., known as bog bodies.
Many of the hundreds of bog bodies found were reburied at the local cemetery after having been discovered. Some were discarded as trash or grinded to a powder thought to be a medicine (Mummica). So many more bog bodies were found then were preserved. Of some finds we have photographs, of others a short mention in an old newspaper….
Not all bog bodies are from the same time period. Some date from the bronze age, others date from the Iron age or Roman period and there is a number of mediaeval bog bodies. Most bog bodies were placed in the bog between 500 B.C. and 500 A.D.


230px-Tacitus01
Tacitus

People once thought that bog bodies were the remains of poor souls lost in the bog and drowned. Some suggested they were convicted criminals. The Roman historian Tacitus wrote in his book Germania about the habit of Germanic tribes to sacrifice wapens to the waters in the bog. Many of these objects have been found by archaeologists. But Tacitus also describes how convicted criminals were drowned in the bog. We know believe that most bog bodies were human sacrifices to the gods. Clues are the violent nature of there deaths and the way the bodies were placed in the bog after death. Many had there thoughts cute or were hanged. Some bog bodies were found pinned down in the bog with branches. A remarkable high percentage of bog bodies have some physical abnormality and several had half of there skull shaved…? The exact meaning of this is not known.


nieuw-weerdingen_darmen
Respect

In all the bogs of Denmark, Germany, Ireland, Great Britain and the Netherlands have revealed over 2000 bog bodies.
These bodies are often thousands of years old and offer us a chance to learn more about the daily life of these people. The smallest details like clothing or even the remains of a last meal are recognizable. But despite of the fact we can learn so much from these bodies from an are that we know so little about, we should not forget that we are dealing with the physical remains of real people, like you and me. They should always be treated with respect.

We hope that nobody is offended by the following list of bog bodies.The different descriptions of bog bodies have been placed on different pages depending on the country where the bog bodies were found. Do you know of a bog body that is not in our list? Let us know!
Chronological list of known bogbodies
In list list you will only find bog bodies that have been dated. For a more complete list I like to refer to the book “Vereeuwigd in het veen” by Wijnand van der Sanden.
Volg het bord Bog bodies van DenBlauwen op Pinterest.

Sources

Mummies uit het veen, ijzertijdmensen tweeduizend jaar bewaard.  Glob.P.  ISBN: 9789060102091

Mens en moeras: veenlijken in Nederland van de bronstijd tot en met de Romeinse tijd, in Archeologische monografieën van het Drents Museum, Wijnand van der Sanden. Uitg. Drents Museum, Assen, 1990 ISBN 90-70884-31-3 

Het meisje van Yde, Wijnand van der Sanden. ibidem, 1994, ISBN 90-70884-61-5

Vereeuwigd in het veen – De verhalen van de Noordwest-Europese veenlijken. Wijnand van der Sanden.  ISBN 9789067074056

‘Bogs, bones and bodies: the deposition of human remains in northern European mires (9000 BC–AD 1900)’, Cambridge University Press (2023)

[:]

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *