13 maart 1809-2009: 200 jaar stadsrechten

Dankzij de inspanningen van gouverneur Petrus Hofstede bracht de koning een bezoek aan Assen en dat had nogal wat gevolgen,. Er zijn meerdere verhalen over het bezoek van koning Lodewijk Napoleon in 1809 en deze stadsrechten die hij tijdens dit bezoek gaf aan Assen. Assen kwam eigenlijk helemaal geen recht op deze stadsrechten. Hiervoor was de het dorp met 627 inwoners namelijk veel te klein. De notabelen van Assen, onder wie landdrost Petrus Hofstede, boden de koning een banket aan. Zuiglam, speklam, hammen en gekastreerde hanen stonden op het menu en natuurlijk wijn, veel wijn. Het verhaal gaat dat de Assenaren de koning dronken gevoerd hebben en dat de koning hierdoor de verklaring van stadrechten had getekend. Er wordt wel beweerd dat de handtekening onder de verklaring door het dronkenschap van de koning veel bibberiger is geschreven dan andere bekende handtekeningen van lodewijk Napoleon, maar nadere bestudering wijst uit dat dit niet klopt. Nu hield de koning trouwens wel van een goed glas wijn en heeft hij tijdens zijn bezoek vast de nodige wijn gedronken.

Het is veel aannemelijker dat de koning van Assen een bestuurlijk centrum wilde maken. In Assen stond o.a. het raadhuis en het huis van de drost en ook woonde hier de Ontvanger-Generaal (in het ontvangershuis, nu evenals het drostenhuis deel van het Drents Museum). Door Assen stadsrechten te verlenen en de plaats hierdoor meer aanzien te geven, werd de keuze om in Assen het bestuurlijk apparaat van de net nieuwe (zelfstandige) provincie te vestigen en het tot provinciale hoofdstad te maken, vergemakkelijkt. Belangrijk is dat Assen zich met de stadsrechten als hoofdstad kon profileren. In 1848 gingen er stemmen op dat stadsrechten gegeven tijdens de bezetting van Napoleon teruggedraaid moesten worden. Hiermee zou Assen maar ook Den Haag weer officieel dorp worden…

Wat de werkelijke beweegredenen van de koning ook zijn geweest, de stadsrechten waren een feit en het bezoek van de koning heeft Assen veel opgeleverd. Zo schonk hij Assen een aanzienlijk geldbedrag van 20.000 gulden om nieuwe huizen te bouwen. Dit gebeurde ook en de straat die toen werd gebouwd heet nog steeds ‘nieuwe huizen’. Een predikant en arts werden aangesteld en er kwam een apotheek. Ook het Sterrenbos werd door de koning aan de stad geschonken.

De Rotterdamse architect Giudici, maakte in opdracht van Lodewijk Napoleon een nieuw ontwerp voor Assen. De bestaande gebouwen werden op papier door de arcitect weggevaagd en een geheel nieuw centrum vol rechte lijnen moest er voor in de plaats komen, inclusief scholen en een schouwburg. De zwaaikom aan het eind van de Vaart moest een echte haven worden, op de Brink zou een standbeeld van Napoleon komen en er zou een koninklijk paleis worden gebouwd, ongeveer waar nu de kazerne staat.  In de volksmond werd het al ‘klein Versailles’ genoemd. Hier had de koning dan zijn zomerresidentie van willen maken. Deze plannen zijn nooit uitgevoerd maar de ontwerpen zijn wel bewaard gebleven.

Als bestuurlijk centrum trok Assen veel nieuwe en vaak welgestelde inwoners en daarmee groeide ook de voorzieningen en aanzien. <br/ > Een krantendrukkerij kwam in 1823, een Latijnse school in 1825, een diligencedienst naar Groningen in 1830,  de rechtbank in 1840, het eerste legergarnizoen in 1852 en het treinstation in 1870. De hoofdvaart werd doorgetrokken naar het centrum en het Willemskanaal ging open.

Het 200 jarig jubileum van het bezoek van koning Lodewijk Napoleon aan Assen en het verkrijgen van stadsrechten werd op 13 maart 2009 gevierd. Dit gebeurde o.a. met het geven van het geweldige show met een bezoek van de koning in de Jozefkerk. Hiervan vind je hieronder een kort verslag van achter de schermen, maar eerst een filmpje ever een schilderij van deze koning.

Robert poseert in de gouden kamer van het Drents Museum te Assen voor het portret van koning Lodewijk Napoleon. Hij heeft alleen zijn linkerarm wat vreemd uitgestrekt. Zo staat Koning Lodewijk Napoleon echter ook op het schilderij. En dat heeft natuurlijk een reden.

De schilder had de moeilijk lopende koning namelijk met zijn wandelstok afgebeeld. De koning was hier niet zo blij mee en vroeg de schilder de stok weer weg te schilderen. Dit is ook gebeurd maar je kunt nog steeds een beetje zien waar de stok op het doek heeft gestaan.

Zowel Lodewijk als Hortense waren actief buiten de echtelijke sponde. Zo heet het dat Louise Aubry d’Arancey, die in 1809 werd geboren als dochter van Johanna Hester Smith (een hofdame van Lodewijk Napoleon) en Antoine Aubry d’Arancey, een onwettig kind is van Lodewijk. Lodewijk was erbij toen de kleine Louise werd gedoopt. Ook haar voornaam en haar latere welstand (hoewel haar echtgenoot geen noemenswaardig kapitaal bezat), doen dit vermoeden.

Achter de schermen bij de show in de Jozefkerk te Assen

De groep

Voordat de vrijwilligers bij elkaar komen, hebben de mensen van stichting oud oranje al een heleboel werk verzet. Wij beginnen bij een show als deze met de hele groep bij elkaar om een en ander door te spreken. Het team oud oranje heeft een vaste groep vrijwilligers die in wisselende samenstelling dit soort show helpt neer te zetten en dat met veel plezier. Dit betekent dat de meeste mensen binnen deze groep redelijk op elkaar zijn ingespeeld maar bij dit soort grote shows in de organisatie vaak erg complex!

Helpende handen

Omdat de de meeste mensen binnen deze groep al langer meedoen met deze shows, kunnen de meesten zichzelf in hun kostuum. Toch is een beetje hulp vaak wel handig, zo niet noodzakelijk. Gelukkig is niemand te beroerd om een ander even een handje te helpen.

Teamwork

Ritsen aan de rugzijde, jackjes die moeten worden dichtgeregen, Crinolines en andere jurken met de nodige hulpstukken en ook de grote molensteenkragen, het zijn allemaal dingen die je niet even snel aandoet en waar je wat extra handen nodig hebt.

Mannen met baarden

Als dan de kleding goed zit, komt het volgende deel van de voorbereidingen, de make-up, pruiken en andere ‘hulpstukken’. Hier krijgt Willem de Zwijger zijn baard aangemeten.

Hulpstukken

Over hulpstukken gesproken: hoe verander je een slanke jonge man in Napoleon? Je verandert hem in een soort Micheline mannetje!

Napoleon

Achter de schermen lopen we geregeld met elkaar te geinen. We moeten daar wel een beetje mee uitkijken want de kleding en make-up mag natuurlijk niet lijden onder onze ongein. Maar we hebben het altijd gezellig achter de schermen.

Haasten

De make-up wordt aangebracht door vrijwilligers. Sommigen daarvan hebben zelf ook een rol in de show en moeten soms haasten om na het smincken zelf op tijd in hun kleding te raken. Maar elke keer krijgen ze het weer voor elkaar…

Nog een beetje wit

Sommige mensen hebben natuurlijk wat meer make-up nodig dan anderen. Marie-Antoinette krijgt wat mer plamuur op haar gezicht dan de meesten anderen. De volgende stap is het opzetten van de pruiken

Haar haar

Niet iedereen krijgt een pruik op. Sommige mensen hebben precies het goede haar en het juiste kapsel voor een bepaald karakter maar vele mogen de hele avond een pruik op. En ook die pruiken kosten het nodige werk. En af en toe moet je een beetje helpen zoals deze mooi dame die haar eigen krul op zijn juiste plek houd, terwijl de haarlak droogt.

Het zit er op

Hoe leuk we het ook vinden om aan deze show mee te mogen werken, is het na elke show ook een opluchting als je de pruiken af en het kostuum en de schoenen weer uit mag trekken.

Op naar de volgende

Meestal proberen we met z’n allen alles zo achter te laten dat het voor de mensen van oud oranje zo min mogelijk werk hebben aan het opruimen, want voor hun zit het werk er nog niet op… Maar eerst sluiten we gezellig af met wat napraten en een drankje. en dan op naar de volgende keer!

We’re sorry, this page is not available in English yet.